Konwergencja systemu finansowego

W końcu lat dziewięćdziesiątych XX wieku w systemie finansowym większości krajów zaczęły zachodzić pewne zmiany, a w światowej literaturze finansowej w celu określenia tych zmian pojawił się termin „konwergencji”. Najogólniej rzecz ujmując, pod pojęciem „konwergencji systemu finansowego” rozumie się upodabnianie i wzajemne przenikanie się cech charakterystycznych dwóch podstawowych typów tego systemu: angloamerykańskiego i kontynentalnego.

W zależności od miejsca ich występowania zmiany, o których mowa, mają podmiotowy (dotyczący instytucji rynku finansowego) oraz przedmiotowy (dotyczący usług finansowych) charakter (patrz schemat).

Wśród zmian podmiotowych najwięcej uwagi w literaturze poświęca się zjawisku despecjalizacji (odpośredniczania), które dobrze zilustrowane jest przez zmiany roli banków komercyjnych w państwach o angloamerykańskim typie systemu finansowego. Przykładowo, w latach 1946-1990 w USA widoczny był spadek udziału aktywów banków komercyjnych w aktywach systemu finansowego ogółem. Zmniejszył się on z 57,3% do 31,2%. W tym samym czasie wzrosła rola tak zwanych inwestorów instytucjonalnych na rynku kapitałowym. W łatach 1946-1990 udział aktywów finansowych towarzystw wspólnego inwestowania wzrósł z 0,6% do 5,7% aktywów finansowych systemu finansowego w USA ogółem, natomiast udział aktywów prywatnych funduszy emerytalnych zwiększył się z 1,5% do 10,9%. Ogółem, inwestorzy instytucjonalni w USA w drugiej połowie lat dziewięćdziesiątych XX wieku skupiali 2/5 oszczędności amerykańskich gospodarstw domowych.

Natomiast do zmian przedmiotowych zaliczyć można rosnącą liczbę innowacji finansowych, które możliwe są dzięki rosnącej konkurencji na rynkach finansowych, zwłaszcza w tych krajach, gdzie typ kontynentalny systemu finansowego zaczął nabierać cech charakterystycznych dla typu angloamerykańskiego. Przykładowo, rynek papierów wartościowych wzbogaca się o nowe rodzaje walorów, takie jak obligacje ze zmiennym oprocentowanie, obligacje dwuwalutowe, obligacje związane z operacjami zamiennymi dla stóp procentowych i kursów walut (tzw. operacje swap).