Pojęcie „system finansowy” zdefiniować można w węższym i szerszym ujęciu. Pierwsze zakłada, że system finansowy jest układem instytucji i innych organizacji, które przekazują oszczędności od tych, którzy je generują (tzw. jednostki nadwyżkowe) do tych, którzy je wykorzystują do produkcji lub konsumpcji (tzw. jednostki deficytowe)1. Szersze ujęcie odnosi się do warunków funkcjonowania gospodarki rynkowej, w której „system finansowy” oznacza mechanizm współtworzenia i przepływu siły nabywczej między niefinansowymi podmiotami w gospodarce.
Ostatnie sformułowanie określa jednocześnie główne zadania systemu finansowego w gospodarce rynkowej. Zadania te obejmują współuczestniczenie w tworzeniu powszechnie akceptowanego środka dokonywania transakcji (czyli pieniądza) oraz umożliwianie jego przemieszczania się (obiegu) między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi (ekonomicznymi), tj. gospodarstwami domowymi, przedsiębiorstwami i budżetem (skarbem państwa). Zadania te jednocześnie składają się na nadrzędną funkcję systemu, czyli na obniżanie kosztów transakcyjnych w gospodarce3. Obieg pieniądza między niefinansowymi podmiotami gospodarczymi nie jest jednak w żadnym przypadku ograniczony tylko do rynku pośredników finansowych, takich, jakimi są przykładowo banki. Jednostki deficytowe mogą także zwrócić się z prośbą o kredyt bezpośrednio do podmiotów gospodarczych posiadających nadwyżkę dochodową.
Takie bezpośrednie (zewnętrzne) finansowanie tworzenia kapitału własnego łub obcego może mieć postać np. emisji akcji bądź papierów dłużnych, wykorzystania kredytu kupieckiego.
Obecnie we wszystkich rozwiniętych gospodarkach największe znaczenie ma możliwość zapewnienia sobie potrzebnych środków finansowych przez banki oraz innych pośredników finansowych, którym jednostki nadwyżkowe stawiają do dyspozycji swoje oszczędności4.
Generalnie rzecz ujmując, w świecie występują obecnie dwa podstawowe typy (modele) systemu finansowego: typ niemiecko-japoński (zwany też kontynentalnym, reńskim lub bankowo-zorientowanym) i typ angloamerykański (zwany też anglosaskim, rynkowym lub opartym na rynku papierów wartościowych).
Sformułowanie „typ rynkowy” podkreśla kluczową rolę rynku kapitałowego w mobilizacji zasobów finansowych, ich alokacji oraz sprawowaniu kontroli nad niefinansowymi podmiotami gospodarczymi.
Z kolei termin „bankowo zorientowany” podkreśla dominującą rolę banków komercyjnych w tym zakresie. Przykładowo, pierwszy z wymienionych typów systemu finansowego występuje w Niemczech, Japonii i Korei Południowej.
Drugi typ systemu finansowego (typ oparty na rynku papierów wartościowych) reprezentują natomiast USA, Wielka Brytania i Kanada.