Zbliża się okres urlopów wypoczynkowych. Większość pracowników, ze względu na dzieci chce go wykorzystać w okresie wakacji. Na co pracownik może przeznaczyć urlop i ile urlopu mu przysługuje?
Prawo pracy nie definiuje na co pracownik może przeznaczyć swój urlop wypoczynkowy. Zatem może go spożytkować w sposób dowolny. Np. podjąć dodatkową pracę w kraju lub za granicą, wykonać prace remontowe w domu, lub po prostu odpocząć. Co prawda przepisy mówią, iż celem urlopu wypoczynkowego jest regeneracja sił psychofizycznych pracownika pomiędzy okresami pracy, jednak nie są one w wiążące, a jedynie wskazówką. Jak dowodzą badania, aby urlop przyniósł właściwy efekt regeneracyjny, powinien trwać nie przerwanie przez dwa tygodnie i odbywać się regularnie każdego roku.
Istnieją dwa rodzaje urlopu, ich podział wynika ze stażu pracy pracownika:
- pierwszy urlop wypoczynkowy – tj urlop w roku kalendarzowym podjęcia zatrudnienia
- kolejny urlop wypoczynkowy – tj. coroczny urlop przysługujący w drugim i każdym następnym roku kalendarzowym zatrudnienia, aż do całkowitego zakończenia aktywności zawodowej w ramach stosunku pracy
Gdy pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Pojęcie “urlop przysługujący po przepracowaniu roku” stanowi konstrukcję prawną przyjętą dla ustalenia wymiaru urlopu. Chodzi o wymiar urlopu jaki będzie pracownikowi przysługiwał, jeżeli do okresu zaliczanego do stażu urlopowego, który zostanie udowodniony w dniu podjęcia pracy, np. z tytułu nauki i ewentualnie innego okresu zaliczalnego (np. pobierania zasiłku dla bezrobotnych, odbycia zasadniczej służby wojskowej) zostanie dodany jeszcze rok pracy, co niekiedy w praktyce oznacza udzielanie urlopu w wyższym wymiarze, niż wynikający ze stażu urlopowego na starcie zawodowym
Do stażu, od którego zależy prawo do urlopu wlicza się wszystkie poprzednie okresy zatrudnienia, bez względu na sposób ustania stosunku pracy i przerwy między tymi okresami. Reguła ta dotyczy również urlopu w roku podjęcia pierwszej pracy. Pracodawca nalicza urlop z upływem pełnego miesiąca pracy, uwzględniając okres zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy. Jeżeli okresy pracy dzieli przerwa, za miesiąc należy przyjąć 30 dni.
Ilość urlopu przysługującego wynosi 20 dni dla osób ze stażem poniżej 10 lat oraz 26 dni dla osób ze stażem powyżej 10 lat. Dodatkowe dwa dni wolne pracodawca musi udzielić dla osób wchodzących w związek małżeński, 2 dni z powodu śmierci osoby pierwszej linii pokrewieństwa oraz 1 dzień na poszukiwanie pracy w przypadku rozwiązania umowy o pracę.
Należy pamiętać, iż urlop wypoczynkowy udzielany jest zawsze za zgodą pracodawcy. Może on odmówić udzielenia urlopu w wybranym przez pracownika terminie. Nawet jeżeli zgoda została wydana, pracodawca ma prawo cofnąć zgodę, a nawet odwołać pracownika z urlopu w jego trakcie. Jednak ściągniecie pracownika z urlopu może się wiązać z pokryciem przez pracodawcę poniesionych kosztów przez pracownika, które wynikły z powodu przerwania urlopu. Jedynym urlopem, na który pracodawca nie ma wpływu jest urlop na żądanie, ale są to tylko 4 dni w ciągu roku.