Postępowanie podatkowe prowadzone przez Dyrektora Izby Skarbowej

Po wniesieniu odwołania, akta sprawy wraz z Państwa odwołaniem, trafią do izby skarbowej. Od tej chwili, w celu przejrzenia akt podatkowych, należy udać się do siedziby właściwej izby skarbowej (siedziby izb skarbowych znajdującej się w stolicy każdego województwa). Zgodnie z Ordynacją podatkową, organ podatkowy I instancji, oddając akta sprawy do izby skarbowej musi się ustosunkować do zarzutów podniesionych przez Stronę w odwołaniu. Jeden egzemplarz pisma zawierającego ustosunkowanie się do zarzutów wysłany zostanie do izby skarbowej, drugi do Państwa.

W izbie skarbowej akta sprawy trafią do komórki (wydziału/działu/referatu) merytorycznej, właściwej dla danego podatku (np. decyzja w zakresie podatku VAT trafi do komórki orzecznictwa podatków pośrednich). W odróżnieniu od UKS-u sprawy nie będzie analizował zespół ludzi wskazanych w specjalnym upoważnieniu, lecz pojedynczy pracownik nadzorowany przez kierownika komórki. W większości przypadków w proces podejmowania decyzji zaagażowany będzie wicedyrektor nadzorujący kierownika i radca prawny zatrudniony w izbie skarbowej.

Specyfika postępowania podatkowego prowadzonego przez Dyrektora Izby Skarbowej

Specyfiką postępowań podatkowych prowadzonych przez Dyrektorów Izb Skarbowych jest pewna niechęć do przeprowadzania jakichkolwiek czynności w ramach tego postępowania. Materiał zgromadzony w atakach sprawy uzupełniany jest więc tylko w niewielkim zakresie. Można spodziewać się wezwań do złożenia wyjaśnień lub przedłożenia dokumentów, ale raczej nie otrzymacie Państwo wezwania na przesłuchania lub zawiadomienia o tym, iż organ podatkowy zamierza dokonać przesłuchania świadka w Państwa sprawie. Wynika to z dwóch okoliczności.

Po pierwsze: Izby Skarbowe mają narzędzia, aby przekazać wykonanie tych czynności organom podatkowym I instancji. A wiadomo, wygodniej jest zlecić wykonanie danej czynności komuś innemu, niż samemu się za to zabrać.

Zgodnie z Ordynacją podatkową:

Organ odwoławczy może przeprowadzić, na żądanie strony lub z urzędu, dodatkowe postępowanie w celu uzupełnienia dowodów i materiałów w sprawie albo zlecić przeprowadzenie tego postępowania organowi, który wydał decyzję.

Po drugie: postępowanie podatkowe jest dwuinstancyjne. Oznacza to że zgromadzone w aktach sprawy dowody powinny być analizowane dwukrotnie. Raz przez Naczelnika Urzędu Skarbowego (ewentualnie przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej), następnie przez Dyrektora Izby Skarbowej.

Zgodnie z powyższą zasadą, materiał dowodowy zebrany w aktach sprawy powinien być przeanalizowany ponownie. Pracownik izby skarbowej powinien spokojnie, kartka po kartce przejrzeć akta, ponownie ocenić materiał dowodowy zgromadzony w sprawie, sprawdzić prawidłowość obliczeń, a także wyszukać ewentualne błędy popełnione przez organ podatkowy I instancji.

Praktyka postępowań odwoławczych jest jednak różna. Akta sprawy składają się nierzadko z kilkunastu – kilkudziesięciu teczek zawierających kilka tysięcy kart. Może się więc okazać, iż pracownik nie będzie miał czasu (lub ochoty) dokładnie analizować akta, a skupi się wyłącznie na najważniejszych aspektach spraw. Przejrzy co najwyżej decyzję i odwołanie, oraz przeanalizuje okoliczności podniesione w odwołaniu.

Dlatego, w mojej ocenie, bardzo ważne jest prawidłowe sformułowanie zarzutów podnoszonych w odwołaniu od decyzji podatkowej, oraz ich jak najszersze uzasadnienie, z przywołaniem konkretnych dowodów i okoliczności, a także interpretacji podatkowych oraz orzecznictwa sądów administracyjnych.

Decyzja Dyrektora Izby Skarbowej wydana po rozpatrzeniu odwołania

Zgodnie z Ordynacja podatkową, organ odwoławczy wydaje decyzję, w której:

utrzymuje w mocy decyzję organu pierwszej instancji albo
uchyla decyzję organu pierwszej instancji
1. w całości lub w części – i w tym zakresie orzeka co do istoty sprawy lub uchylając tę decyzję – umarza postępowanie w sprawie,
2. w całości i sprawę przekazuje do rozpatrzenia właściwemu organowi pierwszej instancji, jeżeli decyzja ta została wydana z naruszeniem przepisów o właściwości, albo
umarza postępowanie odwoławcze.

Oprócz wskazanych powyżej, organ odwoławczy ma jeszcze jedną możliwość, z której korzysta bardzo często. Może on bowiem uchylić w całości decyzję organu pierwszej instancji i przekazać sprawę do ponownego rozpatrzenia przez ten organ, jeżeli rozstrzygnięcie sprawy wymaga uprzedniego przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości lub w znacznej części.

Co bardzo ważne: organ odwoławczy nie może wydać decyzji na niekorzyść strony odwołującej się, chyba że zaskarżona decyzja rażąco narusza prawo lub interes publiczny.

A) Utrzymanie w mocy decyzji organu podatkowego pierwszej instancji

W praktyce jest to najgorsze z możliwych rozwiązań jakie może spotkać odwołującą się Stronę. Efektem takiego rozstrzygnięcia jest stracony czas odwołującego się. Nic ponadto. Wszystkie inne możliwe rozstrzygnięcia podjęte przez Dyrektora Izby Skarbowej są w jakiejś mierze korzystne dla odwołującego się.

Z moich obserwacji wynika, że takie rozstrzygnięcie (utrzymanie w mocy decyzji organu podatkowego pierwszej instancji) to zalewie ok 60% spraw trafiających do izb skarbowych. Oznacza to, iż około 40% odwołań składanych przez Podatników jest w jakimś stopniu uwzględniane. Szanse na uchylenie decyzji podatkowej rosną drastycznie, w przypadku profesjonalnego odwołania.

B) Uchylenie w całości decyzji organu podatkowego I instancji i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia przez ten organ.

To chyba drugie najczęściej spotykane rozstrzygnięcie. Ma miejsce w sytuacji, gdy stan faktyczny sprawy jest skomplikowany, a zgromadzone w aktach dowody nie wyjaśniają w sposób wystarczający stanu faktycznego sprawy. Doświadczonemu doradcy podatkowemu dosyć łatwo (poprzez właściwe skonstruowanie odwołania, złożenie wniosków dowodowych czy przywołanie właściwego orzecznictwa sądów administracyjnych) jest doprowadzić do wydania przez organ odwoławczy takiego rozstrzygnięcia.

Korzystnym efektem uchylenia w całości decyzji organu pierwszej instancji i przekazania sprawy do ponownego rozpatrzenia jest:

znaczne zmniejszenie wysokości naliczonych odsetek za zwlokę od zaległości podatkowych (szerzej o odsetkach za zwlokę od zaległości podatkowych napisałem tutaj) W przypadku większych kwot i długo trwających postępowań, okoliczność ta potrafi być wystarczającym argumentem, aby starać się doprowadzić do wydania przez organ podatkowy takiego rozstrzygnięcia);
szansa na odmienne rozstrzygnięcie sprawy przy ponownym rozpatrywaniu sprawy przez organ podatkowy I instancji. Np. w sytuacji, gdy izba skarbowa wskaże na konieczności przeprowadzenia konkretnych dowodów, które z rożnych przyczyn nie będą mogły być przeprowadzone. W takiej sytuacji nie będzie możliwe ustalenie prawidłowego stanu faktycznego sprawy, a co za tym idzie wydanie prawidłowego rozstrzygnięcia.

C) uchylenie decyzji organu pierwszej instancji i orzeczenie co do istoty sprawy lub umorzenie postępowanie w sprawie

Najkorzystniejsze możliwe rozstrzygnięcie. Dyrektor Izby Skarbowej uzna argumenty podniesione w odwołaniu (albo sam znajdzie uchybienia na tyle poważne, aby uchylić decyzję) i albo wyda decyzje w której określi podatek w wysokości mniejszej niż organ podatkowy I instancji albo uzna, iż całe postępowanie było niecelowe i je umorzy.