Skutki spadku liczby związkowców poniżej 10.

Zgodnie z art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków. Organizacja związkowa, ma obowiązek przedstawiać co kwartał – według stanu na ostatni dzień kwartału – w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym kwartale, pracodawcy informację o łącznej liczbie członków tej organizacji.

Mogą pojawiać się wątpliwości jakie są skutki nie przedstawienia informacji w terminie albo co w sytuacji kiedy liczba członków spadnie poniżej 10 miedzy złożeniem informacji za dany kwartał?

Należy przyjąć, że związek traci swoje uprawnienia, oraz tracą swoje uprawnienia także związkowcy szczególnie chronieni, od dnia kiedy to liczba członków spadnie poniżej 10 osób, a nie od momentu poinformowania o liczbie członków. (podobnie II PK 201/2013 i II PK 56/2013)

Choć z przepisu wprost to nie wynika to orzecznictwo sądów warszawskich jest zbieżne w tym przedmiocie. Kiedy liczba członków spada poniżej 10 związkowcy nie mają żadnych uprawnień, mogą je uzyskać ponownie kiedy liczba członków osiągnie minimalny pułap i zostanie przekazana informacja w tym przedmiocie (III PK 17/2011).W jednym z orzeczeń na tle podobnego problemu, sąd stwierdził w sprawie, którą prowadziłem, że związkowcy mogliby w okresie wypowiedzenia jednemu ze szczególnie chronionych, połączyć się w organizację międzyzakładową i wtedy pracodawca miałby obowiązek wycofać oświadczenie o rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem.

Pracodawca jest związany informacją kwartalną ale w zakładzie pracy gdzie pracodawca ma wiedze, że liczba członków waha się w granicach limitu albo wie że spadła poniżej 10 może swobodnie podejmować czynności bez wymaganych prawem uzgodnień z tą organizacją czy to w sprawach zbiorowych czy to indywidualnych. Jest to obarczone pewnym ryzykiem, bowiem związek nie ma obowiązku informować każdym nowo przyjętym członku ani nie ma obowiązku informować o spadku członków poniżej 10.

Pisałem o skutkach spadku liczby członków poniżej 10, w okresie między przekazywaniem kwartalnej informacji o liczbie członków. Wniosek z tego artykułu prowadził do konstatacji, że związek (i uprawnienia związkowców) przestają istnieć w momencie spadku liczby członków poniżej ustawowego progu.

Od początku wydawało się to zbyt surowe. Systemowo, np. członkowie założyciele związku zawodowego, w okresie budowania struktury, są chronieni przez 6 miesięcy kiedy liczba członków jest mniejsza niż 10. członkowie zarządu są chronieni nawet po wygaśnięciu ich powołania do zarządu organizacji nawet jeszcze prze rok. Tu mieliśmy sytuacje, że z dnia na dzień szczególnie chroniony pozostawał bez ochrony.

Dnia 19 sierpnia 2015 r., Sąd Najwyższy wydał wyrok (II PK 208/14), zgodnie z którym spadek liczby członków w okresie między jedną a kolejną informacją kwartalną, jest bez znaczenia dla istnienia organizacji zakładowej i uprawnień jej członków. Decydujące znaczenie, ma zdaniem Sądu, informacja kwartalna. To duża zmiana w orzecznictwie. Trzeba jednak podejść do tego z ostrożnością. Póki co to jeden wyrok, a skład orzekający wyraźnie zaznaczył, że jest to zdanie tychże sędziów , jak zwykle-przydałaby się uchwała składu 7 sędziów.