Wprowadzanie do obrotu lub udostępnianie na rynku krajowym wyrobów budowlanych.

Na wstępie wskazać należy, że zgodnie z art. 4 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany może być wprowadzony do obrotu lub udostępniany na rynku krajowym, jeżeli nadaje się do stosowania przy wykonywaniu robót budowlanych, w zakresie odpowiadającym jego właściwościom użytkowym i zamierzonemu zastosowaniu. Oznacza to, że jego właściwości użytkowe umożliwiają prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym obiektom budowlanym, w których ma on być zastosowany w sposób trwały, spełnienie podstawowych wymagań, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo budowlane i związanym z nim załączniku nr I do rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 305/2011 z dnia 9 marca 2011 r. ustanawiającego zharmonizowane warunki wprowadzania do obrotu wyrobów budowlanych i uchylającego dyrektywę Rady 89/106/EWG (Dz. Urz. UE L 88 z 04.04.2011, str. 5, z późn. zm.).

Chodzi zatem o to, by wyroby budowlane zapewniały obiektowi budowlanemu (zarówno jako całość oraz jego poszczególnym częściom, w tym urządzeniom budowlanym) spełnienie podstawowych wymagań dotyczących:

nośności i stateczności konstrukcji,
bezpieczeństwa pożarowego,
higieny, zdrowia i środowiska,
bezpieczeństwa użytkowania i dostępności obiektów,
ochrony przed hałasem,
oszczędności energii i izolacyjności cieplnej,
zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych.

Wymagania podstawowe zostały bardziej precyzyjnie określone w załączniku nr I do przywołanego rozporządzenia Nr 305/2011, ale nie ma to aż tak dużego znaczenia dla wprowadzania i udostępniania wyrobów budowlanych oraz związanych z nimi tematyki, wobec czego nie będę tutaj tego przywoływał.

Aby omówić zasady wprowadzania i udostępniania wyrobów budowlanych na rynku krajowym wypada przede wszystkim wyjaśnić co oznaczają wskazane pojęcia, tj. wprowadzenie do obrotu i udostępnianie na rynku.

Przez wprowadzenie wyrobu budowlanego do obrotu należy rozumieć, zgodnie z art. 2 pkt 10 ustawy o wyrobach budowlanych w związku z art. 2 pkt 17 rozporządzenia Nr 305/2011, udostępnienie po raz pierwszy wyrobu budowlanego na rynku unijnym.

Przez udostępnianie wyrobu budowlanego na rynku krajowym należy natomiast rozumieć, zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy o wyrobach budowlanych w związku z art. 2 pkt 16 rozporządzenia Nr 305/2011, każde dostarczanie wyrobu budowlanego w celu dystrybucji lub zastosowania na rynku krajowym w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie.

Zasady wprowadzania i udostępniania wyrobów budowlanych na rynku krajowym zależą od tego, czy wyrób budowlany jest wytworzony na podstawie zharmonizowanych specyfikacji technicznych (normy zharmonizowanej albo europejskiej oceny technicznej) czy też na podstawie Polskiej Normy wyrobu albo krajowej aprobaty technicznej, ewentualnie jest wytworzony jako wyrób regionalny. I tak:

zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany objęty normą zharmonizowaną lub zgodny z wydaną dla niego europejską oceną techniczną, może być wprowadzony do obrotu lub udostępniany na rynku krajowym wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem Nr 305/2011. Podlega on oznakowaniu znakiem CE
zgodnie z art. 5 ust. 2 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany nieobjęty normą zharmonizowaną, dla której zakończył się okres koegzystencji, o którym mowa w art. 17 ust. 5 rozporządzenia Nr 305/2011, i dla którego nie została wydana europejska ocena techniczna, może być wprowadzony do obrotu lub udostępniany na rynku krajowym, jeżeli został oznakowany znakiem budowlanym.
zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy o wyrobach budowlanych wyrób budowlany nieobjęty zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, o których mowa w art. 2 pkt 10 rozporządzenia Nr 305/2011, może być udostępniany na rynku krajowym, jeżeli został legalnie wprowadzony do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz w Turcji, a jego właściwości użytkowe umożliwiają spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane. Wraz z takim wyrobem budowlanym udostępnianym na rynku krajowym dostarcza się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania.

Pierwsza kategoria wyrobów budowlanych dotyczy tych objętych zharmonizowanymi specyfikacjami technicznymi, tj. normami zharmonizowanymi lub europejskimi ocenami technicznymi. Mogą być one wprowadzone do obrotu lub udostępniane na rynku krajowym wyłącznie zgodnie z rozporządzeniem Nr 305/2011. Oznacza to zatem, że wyroby takie muszą być:

najpierw wytworzone zgodnie z właściwą normą zharmonizowaną albo europejską oceną techniczną,
następnie po dokonaniu odpowiedniej oceny zgodności (wg systemu oceny zgodności określonego w takiej normie albo ocenie technicznej) wystawiona zostaje deklaracja zgodności, potwierdzająca posiadanie przez wyrób budowlany odpowiednich właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk
następnie wyrób budowlany podlega oznakowaniu znakiem CE
na końcu wyrób budowlany jest wprowadzany do obrotu (udostępniany po raz pierwszy na rynku unijnym) albo udostępniany na rynku krajowym (dostarczany w celu dystrybucji lub zastosowania na rynku krajowym w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie)

Druga kategoria wyrobów budowlanych dotyczy tych nieobjętych zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, tj. objętych wyłącznie normami polskimi lub krajowymi ocenami technicznymi, ewentualnie wytwarzanych jako wyrób regionalny. Mogą być one wprowadzone do obrotu lub udostępniane na rynku krajowym wyłącznie jeżeli zostały oznakowane znakiem budowlanym. Oznacza to zatem, że wyroby takie (za wyjątkiem oczywiście regionalnych wyrobów budowlanych) muszą być:

najpierw wytworzone zgodnie z właściwą Polską Normą wyrobu albo krajową oceną techniczną,
następnie po dokonaniu odpowiedniej oceny zgodności (wg systemu oceny zgodności określonego w takiej normie albo ocenie technicznej) wystawiona zostaje deklaracja zgodności, potwierdzająca posiadanie przez wyrób budowlany odpowiednich właściwości użytkowych w odniesieniu do zasadniczych charakterystyk
następnie wyrób budowlany podlega oznakowaniu znakiem budowlanym
na końcu wyrób jest wprowadzany do obrotu (udostępniany po raz pierwszy na rynku unijnym) albo udostępniany na rynku krajowym (dostarczany w celu dystrybucji lub zastosowania na rynku krajowym w ramach działalności handlowej, odpłatnie lub nieodpłatnie)

Regionalny wyrób budowlany jest wprowadzany do obrotu albo udostępniany na rynku jedynie po jego oznakowaniu znakiem budowlanym i wystawieniu odpowiedniej deklaracji zgodności.

Trzecia kategoria wyrobów budowlanych dotyczy tych nieobjętych zakresem przedmiotowym zharmonizowanych specyfikacji technicznych, tj. legalnie wprowadzonych do obrotu w innym państwie członkowskim Unii Europejskiej lub w państwie członkowskim Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stronie umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym oraz w Turcji i udostępnianych na rynku polskim. Wyroby takie są zatem wprowadzane do obrotu w innym państwie niż Rzeczpospolita Polska na podstawie przepisów prawa obowiązujących w tym państwie, a na rynku polskim są jedynie udostępniane. Właściwości użytkowe takiego wyrobu muszą umożliwiać spełnienie podstawowych wymagań przez obiekty budowlane. Wraz z wyrobem budowlanym udostępnianym na rynku krajowym dostarcza się informacje o jego właściwościach użytkowych oznaczonych zgodnie z przepisami państwa, w którym wyrób budowlany został wprowadzony do obrotu, instrukcje stosowania, instrukcje obsługi oraz informacje dotyczące zagrożenia dla zdrowia i bezpieczeństwa, jakie ten wyrób stwarza podczas stosowania i użytkowania.